Autor: Praca zbiorowa
ISBN 978-83-89250-73-5

Wprowadzenie

Organizacja ratownictwa medycznego wynika z misji i celów określonych w przepisach prawa, organów administracji rządowej: ministra zdrowi i wojewody oraz w zakresie jednostek współpracujących z systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego: ministra spraw wewnętrznych, ministra obrony narodowej, ministra edukacji i organów samorządu terytorialnego, na terenie, których wykonywane jest ratownictwo górskie i wodne, dyrekcji parków narodowych i krajobrazowych położonych na odpowiednim obszarze gór i obszarze wodnym, a także do osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej prowadzących w górach na obszarach wodnych zorganizowaną działalność w zakresie sportu, rekreacji lub turystyki.

W strategii „Sprawne Państwo 2020” przyjęto model państwa optimum, który zakłada, że nie wystarczy już działać dla obywateli, ale należy znaleźć sposób na działanie razem z nimi. Można to zrobić, realizując trzy kluczowe cele: poprawić jakość usług administracji publicznej – rządowej i samorządowej poprzez wykorzystanie informatyzacji; cyfrowy charakter zmian wielu aspektów funkcjonowania współczesnego świata wymaga państwa optimum 2.0., tak aby uzyskać efekt cyfrowej synergii projektów modernizujących administrację; procesy w administracji publicznej należy widzieć w różnych perspektywach czasowych – krótkoterminowej, średnio- i długookresowej. Powinny one być istotnym czynnikiem wspierającym rozwój kraju i odpowiedzią na oczekiwania różnych grup społecznych, różnych pokoleń i mieszkańców różnych obszarów.

Państwo optimum oznacza w praktyce:

• tylko tyle regulacji, ile jest niezbędne dla codziennej sprawności funkcjonowania instytucji publicznych,
• tylko tyle interwencji, ile trzeba dla rozwoju i wysokiej stopy zwrotu ponoszonych inwestycji, także w ludzi i ich umiejętności,
• tylko tyle restrykcji, ile potrzebne jest dla bezpieczeństwa struktur obronnych państwa oraz bezpieczeństwa codziennego mieszkańców kraju,
• tyle opiekuńczości, ile niezbędne, aby nikomu nie dać poczuć się wykluczonym,
• tyle tylko aktywności na poziomie centralnym, aby wspomagać rozwiązywanie problemów na niższych poziomach organizacji życia publicznego,
• tylko tyle administracji, jeżeli chodzi o zasoby, ile naprawdę potrzeba w określonych obszarach.

W strategii określono siedem celów realizacji zamierzeń. Cel siódmy określa zadania dla służb i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny zarówno w ramach bieżącego funkcjonowania, jak i w sytuacjach nadzwyczajnych. Wskazano, że działania będą skoncentrowane na poprawie sprawności, wizerunku i zaufania do poszczególnych służb i instytucji, poprawie koordynacji i doskonalenia ich działań, skróceniu czasu reakcji służb na zgłoszenia obywateli i interwencje. W ramach tego celu będą podejmowane przedsięwzięcia umożliwiające rozwój partnerstwa z jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami społecznymi i pozarządowymi oraz sektorem prywatnym w obszarze bezpieczeństwa publicznego. Będą także podejmowane przedsięwzięcia związane z usprawnieniem zarządzania kryzysowego i ochrony ludności, a także funkcjonowania Państwowego Ratownictwa Medycznego, w którym obecnie działa 207 szpitalnych oddziałów ratunkowych66 (SOR), 1486 naziemnych zespołów ratownictwa medycznego67 oraz lotnicze zespoły ratownictwa medycznego operujące z 18 baz Śmigłowcowej Służby Ratownictwa Medycznego (17 stałych i 1 sezonowa).Z systemem ratownictwa medycznego współpracuje 14 centrów urazowych, których zadaniem jest udzielanie kompleksowych świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom z ciężkimi, mnogimi i wielonarządowymi urazami. Mimo dużych postępów w tym obszarze dostęp do świadczeń udzielanych w ramach SOR jest w niektórych województwach niewystarczający, brakuje także np. centrów urazowych dla dzieci, przyszpitalnych lotnisk/lądowisk.
W celu rozwoju oraz kompleksowego funkcjonowania systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego kontynuowane będą działania związane z wyposażaniem zespołów ratownictwa medycznego w nowoczesne ambulanse oraz tworzeniem nowych i podnoszeniem standardu istniejących szpitalnych oddziałów ratunkowych, centrów urazowych, w tym centrów urazowych dla dzieci, budową przyszpitalnych lotnisk lub lądowisk całodobowych dla śmigłowców, a także modernizacją baz lotniczego pogotowia ratunkowego. Przewiduje się wdrożenie stałego monitorowania funkcjonowania systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, a tym samym szybkie reagowanie na zmieniające się zapotrzebowanie podmiotów systemu.
Kontynuowane będą działania mające na celu skrócenie czasu reakcji zespołów ratownictwa medycznego, licząc od momentu wezwania do dojazdu do chorego w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, a także skrócenie czasu upływającego od momentu zdarzenia powodującego stan nagłego zagrożenia zdrowotnego (urazu, zatrucia, zachorowania) do uzyskania odpowiedniego świadczenia opieki zdrowotnej w warunkach szpitalnych.
Kolejnym zadaniem strategicznym jest realizacja programu ratownictwa i ochrony ludności do 2020 roku po przez przyjęcie odpowiednich rozwiązań prawnych, organizacyjnych, finansowych i logistycznych. Realizacja tych zadań wymaga nowego spojrzenia na funkcjonowanie ratownictwa medycznego w wymiarze prospektywnym przy maksymalnym wykorzystaniu dotychczasowych dobrych praktyk jak i dążeniu do integracji organizacyjno-proceduralnej, logistycznej i edukacyjnej wszystkich podmiotów w ramach Krajowego Systemu Ratownictwa i Ochrony Ludności. Zatem wymagane jest podejście interdyscyplinarne i trans dyscyplinarne w metodologii badań i praktyce działań podmiotów ratownictwa medycznego i specjalistycznego stanowiący potencjał ochronny tak niedoceniany w systemie bezpieczeństwa narodowego.
W monografii zawarte są rozważania i opinie przedstawicieli ośrodków akademickich i praktyków z zakresu medycyny ratunkowej, medycyny katastrof, toksykologii, epidemiologii, nauk o bezpieczeństwie, dotyczące ratownictwa medycznego w wybranych strategiach rozwoju kraju, aktualnego stanu wybranych podmiotów ratownictwa medycznego i specjalistycznego, propozycji poprawy bezpieczeństwa ratownika medycznego w następstwie możliwych zakażeń i skażeń środowiskowych. Przedstawiono również niezwykle cenne wnioski i rekomendacje na przyszłość funkcjonowania szpitalnych oddziałów ratunkowych, zespołów ratownictwa medycznego, wodnego i górniczego.

Jerzy Konieczny