Od redakcji

„Między nacjonalizmem a patriotyzmem” – taki tytuł nadaliśmy kolejnemu już, dwudziestemu numerowi Zeszytów Problemowych wydawanych w ramach „Życie i Myśl”. Materiały zawarte w tym zeszycie są pokłosiem VII konferencji „Śląsk w zjednoczonej Europie”, organizowanej wspólnie przez Oddział Opolski i Zespół Programowy Katolickiego Stowarzyszenia CIVITAS CHRISTIANA w Warszawie. Konferencja odbyła się 14 września 2006 roku na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego. Zeszyt ten zawiera także recenzje książek odnoszących się pośrednio do problematyki patriotyzmu, a dotyczących takich kwestii jak: duszpasterstwo emigracji polskiej w Niemczech, losy Polaków, Niemców i Ukraińców w latach 40. i 50. na Warmii i Mazurach, a także wizję polsko-niemieckiego pojednania Augusta Scholtza i kronikę parafialną wsi Łopienno ks. Władysława Stryjakowskiego. Dlaczego problematykę patriotyzmu uznajemy za tak ważną nie tylko w kontekście edukacji patriotycznej społeczeństwa polskiego, ale także w tym szerszym wymiarze europejskim? Patriotyzm jest postawą miłości i otwartości człowieka wobec świata wartości stanowiących ojczyste środowisko życia człowieka i jego wspólnot. Poprzez patriotyzm konkretny człowiek, rodzina, wspólnota lokalna czy narodowa wyraża swą osobowość i daje świadectwo duchowej, kulturowej i politycznej tożsamości. Patriotyzm jest także wyrazem godności człowieka i wspólnoty narodowej. Ma również chrześcijański wymiar miłości do Boga i Ojczyzny. Wyrasta z gleby chrześcijańskiej, jest owocem i skutkiem głębokiej wiary. Jeśli jednak patriotyzm jest jedynie wyrazem i skutkiem jakiejś ideologii, to wówczas przeradza się nacjonalizm. Dlatego jest potrzebna refleksja nad własnymi dziejami, własną tożsamością, którą należy zdefiniować tak, aby szanować inne narody i współpracować z innymi ludźmi. Ustrzeże to nas przed pokusami nacjonalizmu czy pogardy dla innych. Wtedy możemy powiedzieć, że patriotyzm to „budowanie siebie” w relacjach z innymi. Przyszło nam żyć i tworzyć w czasach wielkiego zamętu duchowego, ideowego oraz politycznego i cywilizacyjnego. W szczególny sposób dotyka to postaw człowieka wobec wszelkich wartości, historii i tradycji. Człowiek jest zagubiony, żyje obecną chwilą, ma poczucie tymczasowości, a nawet bezsensowności wszystkiego. Procesy globalizacji wywołują wręcz światopoglądową rewolucję nie tylko wśród dzieci i młodzieży, ale także w ludziach dorosłych, dla których formacja patriotyczna często sprowadza się jedynie do kultywowania symboli polskości i patriotycznej obrzędowości. Jest wobec tego potrzebna rzetelna formacja patriotyczna skierowana na wychowanie człowieka do prawdy, wiary i miłości, do ofiarnego czynu i odpowiedzialności za dobro wspólne, ale także człowieka otwartego na inne narody, kultury i ich wartości w duchu nauczania społecznego Kościoła, a przede wszystkim Jana Pawła II. Dlatego edukacja patriotyczna obejmować musi całego człowieka, jego intelekt, wolę, uczucia i sumienie. Tym wydawnictwem pragniemy włączyć się do poważnej debaty na temat tego, jaki powinien być nowoczesny polski patriotyzm, a tym samym przyczynić się (chociażby w skromnym stopniu) do kształtowania postaw naszego społeczeństwa i jego edukacji patriotycznej.